W świecie, gdzie mamy nieograniczony wręcz dostęp do informacji, coraz trudniej przychodzi nam podejmowanie decyzji i dokonywanie właściwych wyborów. Kiedy popatrzymy na wszystkie podejmowane decyzje, łatwo można dość do wniosku, że duża ich części podejmowana jest w oparciu o „intuicje”, wyczucie sytuacji – czyli w oparciu o elementy mniej mierzalne.

Co zatem można zrobić, aby w gąszczu informacji ukierunkować się na właściwe tory – tzn. decyzje. Co zrobić, aby znaleźć właściwą odpowiedź na napotykane problemy? Z pomocą przychodzi od wieków już znane Myślenie Krytyczne (Critical Thinking).

Critical Thinking to nic innego jak umiejętność do jasnego, jak również racjonalnego myślenia w odniesieniu do podejmowanych tematów/problemów. To umiejętność do jasnego definiowania logicznych powiązań pomiędzy rozpatrywanymi ideami, pomysłami, czy też rozwiązaniami problemu. To wreszcie umiejętność porzucenia nawyku spekulacji i rzeczowe podejście do oceny dostępnych możliwości.

Praca z faktami

Ile razy zdarzyło nam się w trakcie analiz problemu, czy też w trakcie podejmowania decyzji iść na skróty… – ponieważ ja tak czuję ja to wiem. Może w niektórych sytuacjach jest to właściwe i wcale nie jest złe. Może nawet trafiliśmy właściwie. Badania pokazują, że duża część decyzji jest w taki sposób podejmowana – bo często działamy na poziomie podświadomości.

W Critical Thinking zbieramy fakty i ograniczamy nasz „instynkt”, tylko i wyłącznie po to, aby nie skracać drogi myślowej i przeanalizować wszystkie dostępne fakty. Fakty, mogą być oczywiście różne i mieć różną skalę istotności, ale to nadal fakty. Ryzyko omijania niektórych faktów prowadzi do zwiększenia ryzyka popełniania błędów. 

Zrozumienie Powiązań

Kiedy szukamy rozwiązania danego problemu zawsze powinniśmy bazować na faktach. Często jednak doszukujemy się w jednym konkretnym fakcie całego problemu. Takie podejście może prowadzić nas do ślepej uliczki i błędnych wniosków. Critical Thinking zmusza nas do szukania powiązań.

Skoro mamy kilka faktów, to w jakimś stopniu powinny być one ze sobą powiązane. W celu głębszego zrozumienia problemu analizujemy więc nie tylko fakty ale również ich powiązania – to daje nam możliwość dotarcia do konkretnych przyczyn źródłowych i do faktycznych wniosków. Analiz powiązań to jak spojrzenie na problem z kilku perspektyw.

Uzasadnienie a nie domysły – Tu i Teraz

Critical Thinking to umiejętność pracy tu i teraz z wszystkimi dostępnymi faktami w danym momencie. Powinniśmy pamiętać o doświadczeniu o zdobnej wiedzy z poprzednich sytuacji, ale… Ale, jesteśmy tu i teraz w nowej sytuacji i nowych warunkach brzegowych. Critical Thinking traktuje każdą sytuację jako wyjątkową, ze względu na nowe okoliczności, jakiekolwiek by one nie były. Niby to samo zdarzenie, ale inne miejsce i inny czas – a więc i fakty mogą być inne inne.

W takim przypadku rozwiązanie i wnioski mogą być zupełnie inne. Niby sytuacja podobna ale zupełnie inna. Czy nie doświadczyliśmy takiego stanu rzeczy? Myślę, że każdy z nas znalazł się w podobnej sytuacji i to nie raz. A może rozwiązanie nie jest takie jakbyśmy chceli. Fakty, powiązania między nimi nie zawsze prowadzą do wniosków jakie oczekuje „serce”, wręcz przeciwnie doprowadza nas do punktu, w którym mamy najlepsze rozwiązanie – obiektywne rozwiązanie. 

Gotowość do „krytykowania”

Łatwość krytycznego podejścia do rozwiązywania problemów przychodzi osobom, które posiadają zbiór pewnych umiejętności. Oto kilka ważnych umiejętności, które pozwalają myśleć w sposób krytyczny:

• Umiejętność oceny różnych punktów widzenia,
• Umiejetność identyfikowania faktów,
• Umiejętność kojarzenia powiązań pomiędzy dostępnymi faktami,
• Umiejętność obiektywnego wskazywania własnych „słabości” – czyli słabych stron w ujęciu danego problemu,
• Umiejętność „częściowego wyłączenia emocji” – nie oszukujmy się nie da się ich wyłączyć w 100%, ale można nauczyć się je kontrolować,
• Umiejętność szukania optymalnego rozwiązania,
• Umiejętność skupienia się na poruszanym temacie,
• Umiejętność dalekowzroczności.

Może i „krytyczne” naszkicowanie napotkanej sytuacji stawia nas w niekomfortowej sytuacji, ale z pewnością daje pełniejszy obraz tego co się faktycznie dzieje. Porzucenie domysłów i spekulacji, przy jednoczesnym bazowaniu faktach i ich powiązaniach ostatecznie zwiększa naszą samokontrolę. 

 Critical Thinking pozwala budować większą samoświadomość. Kiedy mamy w rękach fakty, a nie garść emocji łatwiej możemy podchodzić do oceny sytuacji i szukać optymalnego rozwiązania. W naturalny sposób stajemy się precyzyjni i dokładni w zakresie podejmowania decyzji, czy też rozwiązywania problemów.

 

Obiektywna krytyka rzeczywistości to nic złego. Nie można pokazywać pięknego obrazka, kiedy go nie ma w zasięgu wzroku. W Critical Thinking chodzi o to, aby na bazie wszystkich dostępnych faktów i ich powiązań dojść do jak najlepszego rozwiązania. Rozwiązanie nie zawsze jest takie jakie byśmy oczekiwali, ale z pewnością jest najlepsze na daną chwilę.